Sabit Getirili Sermaye Piyasası Araçlarının işlem gördüğü Borçlanma Araçları Piyasasındaki işlemlerde yatırımlarınızı değerlendirmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Borçlanma Araçları Piyasasındaki takas işlemleri, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından gerçekleştirilmektedir.
Kamu Borçlanma Araçları
Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS), Hazine Müsteşarlığı tarafından yurt içi piyasada ihraç edilen borçlanma senetlerini ifade etmektedir. Borçlu olan devlet, DİBS sahiplerine kupon ödeme tarihlerinde ve vade sonunda borçlu olduğu tutarı öder. DIBS’ler vadeleri boyunca ikincil piyasalarda kişi ve kurumlar tarafından alınıp satılabilmektedir
DİBS’ler vadelerine, ihraç yöntemlerine, ihraç edildikleri para birimi cinsine, faiz ödeme türlerine, üzerlerinde kupon taşıyıp taşımamalarına göre farklı açılardan sınıflandırılabilir.
En çok kullanılan sınıflandırma vadeye göre yapılmaktadır. Buna göre;
- 1 yıl ve daha uzun vadeli DİBS’ler Devlet Tahvili,
- 1 yıldan kısa vadeli DİBS’ler ise Hazine Bonosu olarak adlandırılmaktadır.
Özel Sektör Borçlanma Araçları
Özel Sektör Tahvilleri: Tahviller, devletin veya anonim ortaklıkların en az 1 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla çıkardıkları borç senetleridir. Anonim şirketler tarafından 1 yıldan uzun vadeli olarak ihraç edilen borçlanma senetleri “özel sektör tahvili” olarak adlandırılmaktadır.
Tahvil sahibinin bir şirkete kullandırdığı sermaye, yabancı sermayedir. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Tahvil sahibi şirketin aktifi üzerinde, alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. Şirketin yönetimine katılamaz. Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade sonunda sona erer. Tahvil sahibi tahvili çıkaran şirketin kar- zarar riskine katılmaz, şirket zarar etse de günü gelince belli miktardaki anapara ve faizini alır.
Finansman Bonoları: İhraççıların Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde borçlu sıfatıyla düzenleyip kısa vadeli borç temin etmek amacıyla, iskontolu olarak ihraç ettikleri borçlanma senetleridir. Finansman bonolarının vadesi 1 yılda fazla olamaz. Finansman bonoları, ihraçcı tarafından belirlenen vadeye uygun iskonto oranları ile iskonto edilerek bulunan fiyat üzerinden satılır. Halka arz edilmek suretiyle satışa sunulan finansman bonolarının satışında uygulanacak vadeye uygun iskonto oranları yıllık bazda hesaplanarak, satışın yapılacağı yerlerde satış süresi içerisinde ihraçcı tarafından duyurulur.
Varlık ve İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler: Teminatlı menkul kıymet (TMK), ihraççının genel yükümlülüğü niteliğinde olan ve teminat varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen borçlanma aracı niteliğinde bir sermaye piyasası aracıdır.
Varlık Teminatlı Menkul Kıymet (VTMK) ve İpotek Teminatlı Menkul Kıymet (İTMK) olarak iki farklı şekilde ihraç edilebilirler.
VTMK, bankalar, ipotek finansmanı kuruluşları, finansal kiralama şirketleri, finansman şirketleri, faktoring şirketleri, gayrimenkul yatırım ortaklıkları, kendi kanunlarınca menkul kıymet ihraç etmeye yetkili kamu kurum ve kuruluşlarınca teminat varlıklar karşılık gösterilmek suretiyle ihraç edilen borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası aracıdır.
İTMK ise yalnızca, konut finansmanı kuruluşları (KFK) ve ipotek finansmanı kuruluşları (İFK) tarafından ihraç edilebilir.
Varlığa ve İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler: Varlığa dayalı menkul kıymet (VDMK), varlık finansman fonu (VFF)’nun veya ipotek finansman kuruluşu (İFK)’nun devralacağı varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen menkul kıymettir.
VFF, varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla, VDMK sahipleri hesabına fon iç tüzüğü ile kurulan tüzel kişiliği olmayan mal varlığını ifade eder.
İpoteğe dayalı menkul kıymet (İDMK), konut finansmanı fonunun (KFF) veya ipotek finansmanı kuruluşunun devralacağı varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen menkul kıymettir.
VDMK ve İDMK’lar fon veya İFK tarafından devralınacak varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilirler. Fon, süreli veya süresiz olarak kurulabilir, VDMK ve İDMK ihracı amacı dışında kurulamaz ve kullanılamaz.
Kira Sertifikaları
Kira sertifikası, her türlü varlık ve hakkın finansmanını sağlamak amacıyla varlık kiralama şirketi (VKŞ) tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haktan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymettir. Tanımda yer alan hak; kira sertifikaları ihracına dayanak her türlü hakkı, varlık ise kira sertifikaları ihracına dayanak haklar dışındaki her türlü varlığı ifade eder.
Kira sertifikaları halka arz edilmek suretiyle, tahsisli olarak ya da nitelikli yatırımcılara satılmak üzere ihraç edilebilirler.
Kira sertifikaları;
- Sahipliğe,
- Yönetim sözleşmesine,
- Alım-satıma,
- Ortaklığa,
- Eser sözleşmesine dayalı olarak veya bu sayılanların birlikte kullanılması suretiyle VKŞ’ler tarafından ihraç edilebilir.
Repo
Repo/ters repo işlemleri, finansal araçların geri alma/satma taahhüdü ile satım/alımı yoluyla fon talep eden ve fon arzı bulunan kuruluşların başvurduğu yatırım araçlarıdır.
Repo, bir menkul kıymetin başlangıç valöründe geri alım vaadiyle satılması, bitiş valöründe ise menkul kıymetin geri alınması işlemini; ters repo, bir menkul kıymetin başlangıç valöründe geri satım vaadiyle alınması, bitiş valöründe ise menkul kıymetin geri satılması işlemini kapsamaktadır.
Eurotahvil (Eurobond)
Eurotahvil, ihraç edilen ülke para biriminden farklı bir ülke para biriminde ihraç edilen borçlanma araçlarıdır. Yatırımcılara sunulan finansman araçlarının çeşitlendirilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla ABD Doları ve Euro cinsi Devlet İç Borçlanma Senetleri (Eurotahvil), Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilmektedir.
Piyasa İşleyişi
Borçlanma Araçları Piyasası’nda işlemler aşağıdaki pazarlarda gerçekleşmektedir.
Kesin Alım Satım Pazarı: Kesin Alım Satım Pazarı, ikinci el sabit getirili menkul kıymet işlemlerinin organize ve şeffaf bir piyasada işlem görmelerini sağlamakta ve likiditelerini artırmaktadır
Repo-Ters Repo Pazarı: Dünyadaki sayılı organize repo pazarlarından biri olan Repo-Ters Repo Pazarı sabit getirili menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alımını organize piyasa koşulları içinde güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.
Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı: Organize piyasa içerisinde, tercih edilen menkul kıymetler üzerinde repo yapılmasına ve sonrasında bu menkul kıymetlerin alıcıya teslimine olanak vermektedir. Belirli bir süre için menkul kıymetin el değiştirmesine imkan veren Pazar vadeli ve spot piyasa arasında menkul kıymet akışkanlığını sağlayarak etkin faiz oluşumuna hizmet etmektedir.
Pay Senedi Repo Pazarı: Pay Senedi Repo Pazarı aracı kuruluşlara ve yatırımcılara; portföylerindeki pay senetlerini repo yoluyla ödünç vererek fon temin edebilmeleri, ters repo yoluyla pay temin edilebilmeleri, imkânları sağlanmıştır
Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı: Sermaye Piyasası Kurulu’nun ilgili Tebliği’nde tanımlanan ihraççıların aynı tebliğde belirtilen esaslar çerçevesinde ihraç edebilecekleri ve yalnızca sermaye piyasası mevzuatında tanımlanan “Nitelikli Yatırımcı”lar tarafından satın alınabilecek sermaye piyasası araçlarının ihraç işlemlerinin gerçekleştirildiği Pazar’dır.
Uluslararası Tahvil Pazarı: Uluslararası Tahvil Pazarı’nda Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ihraç edilen ve Borsa kotunda bulunan dış borçlanma araçları (“Eurotahvil”) işlem görmektedir.
Taahhütlü İşlemler Pazarı: Taahhütlü İşlemler Pazarı’nda Hazine tarafından kurulan varlık kiralama şirketleri ile Hazine tarafından görevlendirilen kamu sermayeli kurumlarca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen Türk Lirası ödemeli kira sertifikaları ve Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenen diğer sermaye piyasası araçları işlem görebilir. İşleme konu edilecek sermaye piyasası aracının önceden belirli olduğu, aynı gün veya ileri başlangıç valörlü geri alma taahhüdü ile satım ve geri satma taahhüdü ile alım işlemleri yapılır.
Gözaltı Pazarı: Gözaltı Pazarında, daha önce Kesin Alım Satım Pazarı’nda işlem görürken Borsa Kotasyon Yönergesi hükümleri çerçevesinde Gözaltı Pazarında işlem görmesi kararlaştırılan sermaye piyasası araçları işlem görebilir.
İşlem Saatleri (Tam İş Günlerinde)
| Seans Saatleri | Aynı Gün Valörlü | Öğle Arası | İleri Valörlü |
|---|---|---|---|
| Kesin Alım Satım Pazarı | 09.30-14.00 | – | 09.30-17.30 |
| Repo Ters Repo Pazarı | |||
| Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı | |||
| Taahhütlü İşlemler Pazarı | |||
| Gözaltı Pazarı | |||
| Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı | 09.30-14.00 | ||
| Pay Senedi Repo Pazarı | 10.00-13.00 | 13.00-14.00 | 10.00-17.30 |
| Uluslararası Tahvil Pazarı | – | – | 09.30-17.30 |
| Repo Karşılığı Menkul Kıymet Bildirimi | 09.30-15.00 | – | – |
| Swap Piyasası | 09.30-12.00 | – | 09.30-17.30 |
| Para Piyasası | 09.30-15.00 | – | 09.30-17.30 |
İşlem saatleri (Yarım İş Gününde)
| Yarım Gün Seans Saatleri | Aynı Gün Valörlü | İleri Valörlü |
|---|---|---|
| Kesin Alım Satım Pazarı | 09.30-11.30 | 09.30-11.30 |
| Repo Ters Repo Pazarı | ||
| Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı | ||
| Taahhütlü İşlemler Pazarı | ||
| Gözaltı Pazarı | ||
| Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı | ||
| Pay Senedi Repo Pazarı | – | 09.30-11.30 |
| Uluslararası Tahvil Pazarı | – | 10.00-11.30 |
| Repo Karşılığı Menkul Kıymet Bildirimi | 09.30-11.50 | – |
| Swap Piyasası | – | 09.30-11.30 |
| Para Piyasası | 09.30-11.30 | 09.30-11.30 |
