Pay Piyasası Nedir?
Bir anonim şirketin payına sahip olmak, o şirkete ortak olmayı ifade eder. Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda, yatırımcılar Borsa İstanbul’da işlem gören şirket paylarını satın alarak diledikleri şirkete ortak olabilirler. Aynı zamanda, satın alınan bu paylar yatırımcılara şirketin yönetimine katılma, oy kullanma, kâr payı alma ve sermaye artırımlarına katılabilme hakkı vermektedir. Pay Senedi, anonim ortaklıkların sermaye paylarını temsil eden ve bu ortaklıklarca ihraç edilen kıymetli evraklardır.
Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda ayrıca; yeni pay alma hakları, borsa yatırım fonları, varantlar, sertifikalar, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ile girişim sermayesi yatırım fonlarının katılma payları işlem görmektedir.
Allbatross Yatırım Menkul Değerler olarak, 30 yılı aşan tecrübemizi yüksek teknoloji ile birleştirerek pay senedi işlemlerinizde size özel hizmet veriyoruz.
Pay Senedinin Avantajları
Ortak Olun
Borsa İstanbul halka açık 500’ün üzerinde pay senedini işleme sunarak, yatırımcısına bir nevi o şirkete ortak olma imkanı sunuyor. Bu sayede şirket sermayedarı olabilir ve elinizdeki pay adedine göre söz sahibi olabilirsiniz.
Özel Haklara Sahip Olun
Ortak olduğunuz şirketin kar payına, rüçhan hakkına, oy hakkına, bilgi alma hakkına, şirket yönetimine katılma hakkına ve tasfiye bakiyesine katılma gibi birçok hakka sahip olabilirsiniz.
Likit Piyasa
Pay senetleri likit varlıklardır. Bu sayede elinizdeki pay senetlerini hızlı bir şekilde nakit paraya çevirebilirsiniz.
Organize Piyasa
Borsa İstanbul’da işlem gören pay senedi işlemleri organize bir piyasada gerçekleşmektedir. İşlemlerinizi Borsa İstanbul çatısı altında güvenle gerçekleştirebilirsiniz.
Çift Yönlü İşlem
Fiyatında yükseliş beklediğiniz pay senedinde alım yapabilmenin yanı sıra, fiyatında düşüş beklediğiniz pay senetlerinde açığa satış yaparak kar elde edebilirsiniz.
Pay Senedi Pazarları
Yıldız Pazar
Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmının piyasa değeri 300 milyon TL ve üzeri olan payların işlem göreceği Pazardır.
Ana Pazar
Borsaya ilk kotasyonda halk arz edilen kısmının piyasa değeri 300 milyon TL – 75 milyon TL arasında olan payların işlem göreceği Pazardır.
Alt Pazar
Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmının piyasa değeri 75 milyon TL – 40 milyon TL arasında olan payların işlem göreceği Pazardır.
Yakın İzleme Pazarı (YİP)
Ana Pazar ve Alt Pazar’dan çıkarılma sonucunu doğuracak gelişmelerin oluştuğu ortaklıkların paylarının işlem gördüğü Pazardır.
Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı
Borsa yatırım fonu katılma belgeleri, varantlar, sertifikalar, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonlarının işlem görebildiği pazardır.
Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (NYİP)
Halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satılmak üzere ihraç edilen ortaklık paylarının ve Yönetim Kurulu’nca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarının yalnızca nitelikli yatırımcılar arasında işlem görebilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Nitelikli yatırımcı statüsünde olmayanlar bu pazarda işlem yapamaz.
Piyasa Öncesi İşlem Pazarı
Halka açık statüde olup, payları Borsada işlem görmeyen şirketlerden, Borsa tarafından bu Platformda işlem görmesine karar verilenlerin payları piyasa öncesi işlem platformunda işlem görebilecektir.
Pay Senedi İşlem Saatleri
Borsa İstanbul’da işlem gören pay senetlerinde işlem saatleri açılış, kapanış ve sürekli seans olarak üçe ayrılmaktadır.
09.40 – 09.55 saatleri arasında emir toplama, 09.55 itibarıyla fiyat belirleme işlemleri gerçekleştirilmektedir. Sürekli işlem yöntemi ile seans 10.00 – 18.00 arasında devam etmektedir. 18.00 itibarıyla ise sürekli seans bittiğinde 18.05’e kadar kapanış marj yayını, emir toplama ve fiyat belirleme işlemleri gerçekleştirilmektedir. 18.07 – 18.10 saatleri arasında ise marj yayını ve işlemler gerçekleştirilmektedir.
Sürekli İşlem Gören Paylar
| 09.40-09.55 | Açılış Seansı İçin Emir Toplama |
| 09.55(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 10.00-18.00 | Sürekli işlem |
| 18.00-18.01 | Kapanış Marj Yayını |
| 18.01-18.05 | Kapanış Emir Toplama |
| 18.07-18.08 | Marj yayını |
| 18.08-18.10 | Kapanış Fiyatlı İşlemler |
Tek Fiyattan İşlem Gören Paylar
| 09.40-09.55 | Açılış Seansı İçin Emir Toplama |
| 09.55(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 10.00-12.55 | Emir Toplama |
| 12.55(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 13.00-13.55 | Emir toplama |
| 13.55(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 14.00-17.55 | Emir Toplama |
| 17.55(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 18.00-18.01 | Kapanış marj yayını |
| 18.05(+) ** | Fiyat Belirleme ve İşlem |
| 18.07-18.08 | Marj yayını |
| 18.08-18.10 | İşlem |
Pay Senetlerinde Emir Tipleri
Limit Fiyatlı Emirler (LFE): Fiyat ve miktarın belirtildiği bu emir işleminde gerçekleşmeyen bölüm geçerlilik süresi sonuna kadar sistemde pasif olarak bekletilir.
Piyasa Emirleri: Sadece miktar girilen emir tipleridir. Emir miktarı karşılanana kadar karşı taraftaki en iyi fiyatlı emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Sadece “kalanı iptal et” şeklinde girilebildiğinden, karşı tarafta eşleşecek emir kalmadığında kalan kısım otomatik olarak iptal edilir.
Piyasadan Limite Emirler: Piyasa emirleri gibi fiyatsız olarak girilir ve karşı taraftaki en iyi fiyat kademesinde bekleyen emirlerle eşleşerek işleme dönüşür. Ancak işleme dönüşmeyen kısım, gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasif olarak yazılır.
Dengeleyici Emirler: Tek fiyat yöntemi uygulanan tüm seans bölümlerinde, fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirler ile işlem yapmak üzere girilen emirlerdir. Eşleşme fiyatından kalan emirler bittiğinde veya eşleşme fiyatından kalan emir yoksa birbirleri ile de eşleşme fiyatından işleme dönüşebilirler.
Koşullu Emirler: 4 şekilde verilebilen bu emir tiplerinin, aktif hale gelebilmesi ve işleme dönüşebilmesi için bazı koşullar tanımlanmaktadır.
- Miktar Koşullu Emirler: Belirtilen fiyat seviyesinde emrin içerdiği miktarın tamamı karşılanmıyorsa, işlem görmeyen emirlerdir. Ancak emrin içerdiği miktarın tamamının karşılanması hâlinde işleme dönüşürler.
- Fiyat Koşullu Emirler: Bir sermaye piyasası aracının cari fiyatının veya emir defterindeki en iyi alış veya satış fiyatının, koşul olarak belirtilen fiyat seviyesine ulaşması durumunda ilgili veya tanımlanmış bir diğer sermaye piyasası aracının emir defterinde aktif hâle gelen veya işleme dönüşen emirlerdir.
- Zaman Koşullu Emirler: Seansın önceden belirlenen bir bölümünde aktif hâle gelen veya seansın bir bölümünde geçerli olmak üzere girilen emirlerdir
- Kısmi Görünme Koşullu Emirler: Kısmen görünen emirlerde, emir defterinde görülmesi istenen kısmın tamamı işlem gördüğünde gizli bölümden belirlenen miktar kadar kısım açığa çıkar. Açığa çıkan bu kısım, açığa çıktığı anda girilmiş yeni bir emir gibi fiyat ve zaman önceliğine göre emir defterinde yerini alır. Bu süreç emrin tamamı karşılanıp bitinceye, geçerlilik süresi sona erinceye veya emir iptal edilinceye kadar devam eder.
Kotasyon Emirleri: Sadece piyasa yapıcı/likidite sağlayıcı üyeler tarafından girilebilen, limit fiyatlı alış ve satış emrinden oluşan bir emir tipidir.
Orta Nokta Emirleri: Normal emir defterine kıyasla daha büyük miktarlı emirlerin kendi aralarında eşleşmesine imkân sağlayan ve piyasa katılımcılarına daha düşük işlem maliyeti sunan bir emir türüdür. Bu emirlerin girişi ve miktarlarının değiştirilmesi sırasında minimum ve maksimum tutar kontrolü yapılır. Orta Nokta emirlerinin değeri, asgari 100.000 TL, azami 30 milyon TL olabilir.
Ağırlıklı Ortalama Fiyat Emirleri: Gün bitiminde ilgili sırada oluşan ağırlıklı ortalama fiyatı dikkate alarak işlem gerçekleştirilmesine imkan veren emir türüdür.
Küsurat Emirler: Bu emir tipi işlem biriminin içerdiği miktardan daha az miktarda verilmiş olup, sadece miktarın girildiği ve fiyatın girilmediği işlem türüdür.
Açığa Satış İşlemleri: Sahip olunmayan bir sermaye piyasası aracının satılmasına imkan veren emir tipidir. Yatırımcının sahip olmadığı sermaye piyasası enstrümanlarını ödünç olarak sonradan yerine koymak koşulu ile satmasını sağlayan emir türünü ifade eder.
